Stari savski most

Stari savski most

Stari savski most, četvrti po redu na putu do Crnog mora, kao najmanji od beogradskih mostova dugačak je 430 metara, širok 40 metara i sa rasponom između nosača od 157 metara. Slobodna širina plovnog puta je 90 metara a slobodna visina u plovidbenom otvoru je 10-15 metara.
Podigli su ga Nemci 1942. godine, odmah po okupaciji Beograda jer je Brankov most (tada zvan Most kralja Aleksandra) nastradao godinu dana ranije u njihovom bombardovanju grada. Sama čelična konstrukcija mosta je projektovana za most koji je trebalo da bude postavljen preko reke Tise kod Žablja ali je zbog potreba obezbeđenja transportnog koridora preko Balkana prenesen na novoizgrađenih osam stubova između obala reke Save. U to vreme na tom značajnom koridoru postojao je još samo most kod Šapca koji je bio u veoma lošem stanju.
Njegov životni vek je trebalo da bude okončan 1944. godine u trenutku kada su se Nemci povlačili iz Beograda i kada su ga pripremili za miniranje. U ranu zoru 20. oktobra 1944. godine, u haosu nemačkog povlačenja, život mu je produžio hrabri Beograđanin Miladin Zarić – Miško koji je deaktivirao detonator i time predupredio namere okupatora. Prema njegovom svedočenju, više od mesec dana posmatrao je kako Nemci postavljaju mine i proučavao kad god je mogao kuda idu kablovi i kako su mine spojene sa detonatorom. Njegovo deminersko iskustvo potiče iz Prvog svetskog rata i Balkanskih ratova kada je, kao rezervni oficir, deminirao most na reci Šemnici kod Bitolja. U vreme svog podviga sa Starim savskim mostom Miladin Zarić nije bio pripadnik vojske već beogradski učitelj koji je živeo u blizini mosta. Zahvaljujući njemu Stari savski most je ostao jedini veliki evropski most koji Nemci u svojim povlačenjima nisu demolirali. Nisu uspeli da demoliraju ni Ludendorfov most na Rajni kod mesta Remagen ali je on bio toliko oštećen da se urušio marta 1945. godine, neposredno nakon osvajanja od strane saveznika.
Stari savski most Beograđani ponekad nazivaju i Stari tramvajski most a odmah posle Drugog svetskog rata bio je u upotrebi i kolokvijalni naziv Švapski most. Nemci su ga zvali "Princ Eugen". U dokumentima Plovputa most se naziva Drumsko-tramvajski most Beograd. Ovaj tekst je savremenik dve godine stare inicijative koju je pokrenulo udruženje građana “Imamo plan” iz beogradske opštine Savski venac da most dobije ime po hrabrom učitelju Zariću. Odluka o ovoj inicijativi još nije doneta.
 

Most je imao drveni kolovoz sve do 1964. godine kada su gradski planeri predložili njegovu rekonstrukciju. Rekonstrukcija je okončana pet godina kasnije, 1969. godine kada je most dobio novu presvlaku od betonskih ploča. Sledeća rekonstrukcija se odigrala 1984. godine kojom prilikom je preko mosta prešla i tramvajska pruga i kada su betonske ploče zamenjene čeličnom konstrukcijom. Poslednja rekonstrukcija se odigrala krajem 2007. i početkom 2008. godine kada je most zaštićen od korozije, presvučen asfaltnim kolovoznim zastorom i opremljen dekorativnim osvetljenjem.
U februaru 2017. godine raspisan je najnoviji arhitektonski konkurs za rekonstrukciju mosta. Ostalo je nejasno kod većine građana da li će most biti srušen i umesto njega sagrađen novi. Preporuka Zavoda za zaštitu spomenika kulture je da se novim rešenjem sačuva prepoznatljivi izgled metalnog luka.

Kao i kod plovidbe ispod svih ostalih mostova na putu do Crnog mora, tako sam i ovaj zabeležio na fotografiji i pozdravio ga brodskom sirenom ploveći ispod njega